อย. อาหาร
อย. อาหาร เป็นเรื่องที่สำคัญ เพราะเป้าหมายของผู้ประกอบการผลิตภัณฑ์อาหารทั่วไป คือการได้เห็นผลิตภัณฑ์อาหารนั้น สามารถขึ้นทะเบียนอาหารและวางจำหน่ายในท้องตลาดอย่างถูกต้องตามกฎหมาย เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ดังกล่าว ท่านจำเป็นต้องทำความเข้าใจเกี่ยวกับกฎหมาย ที่เกี่ยวข้อง ได้แก่
1 พระราชบัญญัติอาหาร เปิดดู
2 ประกาศกระทรวงสาธารณสุข เปิดดู
3 ประกาศสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา เปิดดู และ
4 ระเบียบสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา เปิดดู
สารบัญ
ทำความเข้าใจควาหมายของ “อาหาร”
กล่าวคือ อาหาร หมายความว่า ของกินหรือเครื่องค้ำจุนชีวิต ซึ่งได้แก่
1 วัตถุทุกชนิดที่คนกินดื่ม อม หรือนำเข้าสู่ร่างกายโดยวิธีใดๆหรือในรูปลักษณะใดๆแต่ไม่รวมถึงยาวัตถุออกฤทธิ์ต่อจิตและประสาทหรือยาเสพติดให้โทษ ตามกฎหมายว่าด้วยการนั้นแล้วแต่กรณี
2 วัตถุที่มุ่งหมายสำหรับใช้ หรือใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตอาหารรวมถึงวัตถุเจือปนอาหารสีและเครื่องปรุงแต่งกลิ่นรส
ประเภทของ “อาหาร”
ภายใต้พระราชบัญญัติอาหารพุทธศักราช 2522 มีการจัดประเภทอาหารเป็น 4 กลุ่มได้แก่
กลุ่ม 1 อาหารควบคุมเฉพาะ กลุ่ม 2 อาหารกำหนดคุณภาพมาตรฐาน กลุ่ม 3 อาหารที่ต้องมีฉลาก และกลุ่ม 4 อาหารทั่วไป ซึ่งสามารถแยกเนื้อหาได้ดังนี้
กลุ่ม 1 อาหารควบคุมเฉพาะ เป็นอาหารที่มีความเสี่ยงต่อสุขภาพอนามัยของผู้บริโภคมากที่สุดอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้เนื่องจากเป็นอาหารสำหรับผู้บริโภคกลุ่มเสี่ยง เช่น ทารกเป็นต้นหรือผลิตด้วยกรรมวิธีการผลิตที่ต้องมีการควบคุมอย่างเข้มงวด หรือเป็นอาหารที่มีการรับประทานกันอย่างแพร่หลายจึงจำเป็นต้องควบคุมและกำกับดูแลอย่างเข้มงวดที่สุด
ซึ่งในปัจจุบันมี 5 ประเภทได้แก่
1 อาหารสำหรับผู้ที่ต้องการควบคุมน้ำหนัก
2 นมดัดแปลงสำหรับทารกและนมดัดแปลงสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก
3 อาหารทารกและอาหารสูตรต่อเนื่องสำหรับทารกและเด็กเล็ก
4 อาหารเสริมสำหรับทารกและเด็กเล็ก
5 วัตถุเจือปนอาหาร
กลุ่ม 2 อาหารกำหนดคุณภาพมาตรฐาน ในขณะนี้มี 39 ชนิด ได้แก่ กลุ่มไขมัน กลุ่มเครื่องปรุงรส กลุ่มนมและผลิตภัณฑ์ กลุ่มเครื่องดื่มเป็นต้น
กลุ่ม 3 อาหารที่ต้องมีฉลาก เป็นอาหารที่มักประสบปัญหาเกี่ยวกับการหลอกลวงผู้บริโภคจึงต้องมีการบังคับให้แสดงฉลากควบคู่ไปกับการควบคุมคุณภาพมาตรฐานให้เป็นไปตามที่กฎหมายกำหนด
อาหารในกลุ่มนี้ได้แก่
1 แป้งข้าวกล้อง
2 วุ้นสำเร็จรูปและขนมเยลลี่
3 อาหารฉายรังสี
4 ซอสในภาชนะบรรจุที่ปิดสนิท
5วัตถุแต่งกลิ่นรส
6 ขนมปัง
7 หมากฝรั่งและลูกอม
8 อาหารพร้อมปรุงและอาหารสำเร็จรูปที่พร้อมบริโภคทันที
9 อาหารมีวัตถุประสงค์พิเศษ
10 ผลิตภัณฑ์จากเนื้อสัตว์
11 อาหารดัดแปรพันธุกรรมหรือพันธุวิศวกรรม
กลุ่ม 4 อาหารทั่วไปที่ไม่เข้าข่าย 3 กลุ่มข้างต้น มี 9 ประเภทได้แก่
1 สัตว์และผลิตภัณฑ์
2 พืชและผลิตภัณฑ์
3 แป้งและผลิตภัณฑ์
4 เครื่องเทศ
5 สารสกัดสารสังเคราะห์จากพืชที่ใช้เป็นวัตถุดิบเครื่องปรุงรส
7 สารอาหาร
8 น้ำตาล
9 ผลิตภัณฑ์สำหรับทำอาหารชนิดต่างๆที่ยังไม่พร้อมบริโภค
การผลิตอาหารเพื่อจำหน่ายต้องดำเนินการดังนี้
1 ขออนุญาตสถานที่ผลิตอาหาร
2 ขออนุญาตผลิตภัณฑ์อาหาร
โดย 1. การขออนุญาตสถานที่ผลิตอาหาร นั้น ต้องดำเนินการโดยผู้ผลิตหรือผู้ที่ได้รับมอบหมาย
กรณีสถานที่ผลิตอาหารต้องอยู่ในกรุงเทพฯให้ยื่นคำขอที่สำนักอาหารกระทรวงสาธารณสุข หรือ
กรณีสถานที่ผลิตอาหารตั้งอยู่ต่างจังหวัดให้ยื่นคำขอที่สาธารณสุขจังหวัด
สำหรับ 2. การขออนุญาตผลิตภัณฑ์อาหาร เป็นการขอรับเลขสารบบอาหาร 13 หลักที่เราพบเห็นบนฉลากบรรจุภัณฑ์อาหาร อาหารที่อยู่ในกลุ่มที่ 1-3 จำเป็นต้องขออนุญาตผลิตภัณฑ์
การขอเลขสารระบบบน อย. อาหาร
ผู้ประกอบการจำเป็นต้องแจ้งรายละเอียดเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์อาหาร ได้แก่ ชื่อและประเภทของอาหาร ที่สอดคล้องกับประกาศกระทรวงสาธารณสุข ชนิดภาชนะบรรจุปริมาณการบรรจุสูตรและส่วนประกอบวัตถุดิบและสารปรุงแต่งที่ใช้ กรรมวิธีการผลิตอาหารโดยละเอียด เช่น อุณหภูมิและการฆ่าเชื้อเป็นต้น
โดยในส่วนของสูตรและส่วนประกอบในอาหาร ต้องไม่มีการใช้วัตถุที่ห้ามใช้ในอาหาร สำหรับสารปรุงแต่งที่ใช้ต้องเป็นไปตามประกาศกระทรวง เรื่อง วัตถุเจือปนอาหาร
กรณีอาหารในภาชนะบรรจุปิดสนิท ต้องมีข้อมูลเพิ่มเติม ได้แก่ การทดสอบการกระจายความร้อน การศึกษาอุณหภูมิและเวลาที่เหมาะสม
สำหรับอาหารที่ปรับสภาพกรด ต้องเพิ่มเอกสารรายละเอียดอุปกรณ์ และวิธีการปรับค่า PH ของอาหาร ตัวอย่างเอกสารวิชาการ ที่แสดงว่าอุณหภูมิและเวลาในการฆ่าเชื้อผลิตภัณฑ์เหมาะสม
**ทั้งนี้ กรณีกรรมวิธีที่ไม่เป็นไปตามเอกสารข้างต้นทุกประการต้องยื่นหลักฐานทางวิชาการในการศึกษาจากหน่วยงานที่น่าเชื่อถือ นอกจากนี้ ยังต้องทราบเกี่ยวกับกฎหมายฉลากอาหารและภาชนะบรรจุ เช่นประกาศกระทรวง เรื่องฉลากโภชนาการ การแสดงฉลาก เป็นต้น
หากท่านมีข้อสงสัยเกี่ยวกับ ความรู้เบื้องต้นหรือต้องการดำเนินการเกี่ยวกับ อย. อาหาร ติดต่อเรา ที่นี่
